تجهیزات فیبر نوری | راهنمای جامع انواع، کاربردها و برندها

در عصر طلایی ارتباطات، فیبر نوری (Fiber Optic) شاهراه اصلی انتقال داده در جهان است. هرچه دنیا بیشتر به سمت سرعت‌های چند گیگابیتی و شبکه‌های هوشمند حرکت می‌کند، اهمیت تجهیزات فیبر نوری در زیرساخت شبکه‌ها بیشتر می‌شود. اگر بخواهیم شبکه‌ای پایدار، سریع و آینده‌نگر طراحی کنیم، بدون تجهیزات فیبر نوری هیچ‌ راهی وجود ندارد.

در این مقاله، به‌صورت جامع تمام تجهیزات فیبر نوری، انواع کابل‌ها، کانکتورها، ابزارها، برندها و نکات مهم خرید را بررسی می‌کنیم تا یک مرجع کامل برای انتخاب بهترین محصول یا بهترین راهکار فنی باشد.

معرفی فناوری فیبر نوری

فیبر نوری رشته‌ای بسیار باریک از شیشه یا پلاستیک است که سیگنال‌های نوری را از طریق بازتاب داخلی منتقل می‌کند. به‌عبارتی، فیبر نوری داده‌ها را نه با الکتریسیته، بلکه با نور لیزر یا LED ارسال می‌کند. همین ویژگی باعث شده این فناوری در مقایسه با کابل‌های مسی، سرعتی چندین برابر، امنیت بالاتر و نویز کمتر داشته باشد.

در ساختار هر فیبر نوری سه لایه وجود دارد:

• Core (هسته): مسیر اصلی عبور نور.

• Cladding (غلاف): نوری که از هسته خارج می‌شود را بازمی‌تاباند.

• Coating (پوشش): محافظت مکانیکی در برابر شکستگی و رطوبت.

انواع کابل فیبر نوری

کابل‌های فیبر نوری از نظر ساختار نوری ، عملکرد ، شرایط استفاده و دیگر موضوعات به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

1. فیبر نوری تک حالته (Single Mode – SM)

• انتقال نور در یک مسیر مستقیم.

• مناسب برای مسافت‌های طولانی (تا چند ده کیلومتر).

• قطر هسته معمولاً 9 میکرون.

• کاربرد در شبکه‌های مخابراتی، FTTH، دیتاسنترهای بزرگ و زیرساخت شهری.

2. فیبر نوری چند حالته (Multi Mode – MM)

• انتقال همزمان چند پرتو نور در مسیرهای متفاوت.

• مناسب برای فواصل کوتاه‌تر (تا 2 کیلومتر).

• قطر هسته 50 یا 62.5 میکرون.

• کاربرد در شبکه‌های LAN، سازمانی و مراکز داده کوچک.

ساختار فیزیکی کابل‌های فیبر نوری

تجهیزات اصلی فیبر نوری

حالا بیایید سراغ قلب ماجرا — یعنی تجهیزات فیبر نوری که یک شبکه کامل را می‌سازند. این تجهیزات به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند:

الف) تجهیزات پسیو (Passive) فیبر نوری

این تجهیزات برق مصرف نمی‌کنند و صرفاً برای اتصال، توزیع یا مدیریت مسیر فیبر به‌کار می‌روند.

1. پچ کورد (Patch Cord)

کابل آماده‌ای با کانکتور در دو سر (SC، LC، FC، ST). وظیفه‌اش اتصال تجهیزات داخل رک، ODF، یا مبدل‌هاست.
مثلاً پچ کورد SC-LC برای اتصال OLT به ONT یا مدیا کانورتر استفاده می‌شود.

2. پیگتیل (Pigtail)

کابلی با یک سر کانکتور که برای فیوژن با فیبرهای اصلی داخل باکس یا ODF به کار می‌رود. معمولاً رنگ روکش آن نشان‌دهنده نوع فیبر است (زرد برای SM، نارنجی برای MM).

3. کانکتور فیبر نوری (Connector)

قطعه‌ای کوچک ولی حیاتی برای اتصال انتهای کابل‌ها. انواع محبوب:

• SC: متداول‌ترین مدل در FTTH

• LC: کوچک و مناسب رک‌ها

• FC: مقاوم و قفل‌شونده برای محیط‌های صنعتی

• ST: مدل قدیمی‌تر با قفل چرخشی

• MTP/MPO: مخصوص ارتباطات دیتاسنتری با 12 یا 24 تار فیبر

4. آداپتور فیبر نوری (Coupler)

برای اتصال دو کانکتور هم‌نوع استفاده می‌شود؛ مانند آداپتور SC-SC یا LC-LC.

5. اسپلیتر نوری (Optical Splitter)

یکی از مهم‌ترین اجزای FTTH است. سیگنال را از یک پورت OLT به چند خروجی تقسیم می‌کند.
نسبت‌های متداول: 1×2، 1×4، 1×8، 1×16، 1×32، 1×64.
دو نوع اصلی دارد:

• PLC Splitter: دقت بالا و برای پروژه‌های بزرگ.

• FBT Splitter: قیمت پایین‌تر ولی دقت کمتر.

6. فریم توزیع کابل فیبر نوری ODF (Optical Distribution Frame)

پنل فیبر نوری که در رک نصب می‌شود و محل نظم‌دهی، فیوژن و اتصال پچ‌کوردهاست.
انواع ODF در مدل‌های 12، 24، 48 و 96 پورت تولید می‌شود.

7. باکس فیبر نوری (Fiber Optic Box)

برای محافظت از محل اتصال فیبر در فضاهای داخلی یا بیرونی استفاده می‌شود.
انواع:

• Wall Mount Box (دیواری)

• Outdoor Box (فضای باز)

• Customer Box (برای کاربر نهایی)

• Splitter Box (دارای اسپلیتر داخلی)

ب) تجهیزات اکتیو (Active) فیبر نوری

این تجهیزات وظیفه‌ی ارسال، تبدیل یا تقویت سیگنال نوری را دارند.

1. OLT (Optical Line Terminal)

مرکز اصلی در سمت سرویس‌دهنده (ISP). وظیفه مدیریت و ارسال سیگنال نوری به کاربران را برعهده دارد.

2. مودم یا دریافت کننده فیبر نوری ONT / ONU (Optical Network Terminal / Unit)

دستگاه سمت کاربر برای تبدیل سیگنال نوری به شبکه LAN یا Wi-Fi. مثال: Huawei EchoLife HG8145X6

3. مدیا کانورتور Media Converter (مبدل فیبر نوری)

برای تبدیل سیگنال فیبر به اترنت استفاده می‌شود؛ مخصوص شبکه‌هایی که ترکیبی از فیبر و کابل مسی هستند.

4. ماژول فیبر نوری SFP و SFP+ Module

ماژول کوچک قابل نصب روی سوئیچ یا روتر برای اتصال فیبر نوری.

• SFP: تا 1Gbps

• SFP+: تا 10Gbps

• QSFP: تا 40 یا 100Gbps

5. Amplifier (تقویت‌کننده نوری)

در مسیرهای طولانی برای تقویت سیگنال بدون تبدیل آن به برق استفاده می‌شود (EDFA).

ابزار و لوازم نصب فیبر نوری

هیچ شبکه فیبر نوری بدون ابزار مناسب راه نمی‌افتد! ابزارهایی مثل:

برندهای معتبر تجهیزات فیبر نوری

بازار جهانی و ایرانی پر از برندهای مطرح است. برخی از برندهای معتبر عبارت‌اند از:

• Huawei – پیشرو در OLT و ONT

• FiberHome – تجهیزات FTTH و GPON

• Corning – تولیدکننده بسیار معروف و تخصصی کابل خام فیبر

• FS.com – تجهیزات حرفه‌ای شبکه و دیتاسنتر

• TP-Link / MikroTik – مبدل‌ها و ماژول‌های فیبر

کاربردهای اصلی فیبر نوری

1. شبکه‌های FTTH (فیبر تا خانه)
   رساندن اینترنت پرسرعت از مرکز مخابرات تا منازل.

2. دیتاسنترها و مراکز ابری
   برای اتصال رک‌ها، سوئیچ‌ها و سرورها با سرعت‌های بالای 10G تا 400G.

3. ارتباطات بین شهری و بین‌المللی
   انتقال داده در فواصل صدها کیلومتر از طریق کابل‌های زیردریایی.

4. کاربردهای صنعتی و نظامی
   مقاوم در برابر تداخل الکترومغناطیسی و مناسب برای محیط‌های پرنویز.

5. دوربین‌های مداربسته فیبرنوری (Fiber CCTV)
   برای پروژه‌های بزرگ با فاصله زیاد بین دوربین و NVR.

مزایای استفاده از فیبر نوری نسبت به کابل مسی

نکات مهم خرید تجهیزات فیبر نوری

1. نوع پروژه (خانگی، سازمانی، مخابراتی) را مشخص کنید.

2. بین فیبر تک‌حالته یا چندحالته بر اساس فاصله تصمیم بگیرید.

3. سازگاری کانکتورها و تجهیزات را بررسی کنید.

4. برند معتبر و دارای گارانتی انتخاب کنید.

5. نصب را به تکنسین متخصص و دارای دستگاه فیوژن و OTDR بسپارید.

جمع‌بندی

جهان دیجیتال بر دوش فیبر نوری حرکت می‌کند. از یک پیگتیل کوچک تا اسپلیترهای بزرگ، هر قطعه در این زنجیره نقشی حیاتی دارد. اگر به دنبال شبکه‌ای پایدار، سریع و آینده‌نگر هستید، انتخاب تجهیزات فیبر نوری باکیفیت از برندهای معتبر اولین گام است.